Instrumenty ludowe w zbiorach Muzeum Miejskiego w Żywcu. Charakterystyka kolekcji
Barbara Rosiek, Muzeum Miejskie w Żywcu – Dział Etnografii
Kolekcję ludowych instrumentów muzycznych znajdujących się w Dziale Etnografii Muzeum Miejskiego w Żywcu tworzy zbiór ponad 140 różnorodnych obiektów dźwiękowych. Prawie wszystkie wykonane zostały przez miejscowych twórców amatorów, wśród których szczególnie wyróżniały się rodziny Szwedów z Pewli Małej, Piechów z Pewli Wielkiej oraz Szczotków z Kamesznicy. Z uwagi na potrzebę znajomości zasad akustyki i skomplikowany proces wytwarzania skrzypiec i dud, grono ich wytwórców – samouków było niewielkie. Bardziej powszechnie wyrabiano natomiast instrumenty pasterskie. Około 50% kolekcji stanowią instrumenty, które zanim trafiły do muzealnych zbiorów używane były przez muzykantów ludowych oraz pasterzy i dzieci. Są to przede wszystkim dudy, skrzypce, basy, pasterskie piszczały oraz kołatki i terkotki. Drugą połowę kolekcji tworzą instrumenty wykonane na konkursy współorganizowane przez Muzeum w latach 1980, 1983 i 2012. Wśród nich ważną grupę stanowią instrumenty pasterskie, zwłaszcza piszczały bez otworów bocznych oraz różnorodne piszczki, gwizdki, wabiki. Spora część muzealnej kolekcji prezentowana jest na stałej ekspozycji etnograficznej ukazującej kulturę ludową Żywiecczyzny. Wszystkie natomiast mają wartość dokumentu źródłowego w badaniach nad beskidzkim instrumentarium i muzyką.
Barbara Rosiek, góralka – etnograf, starszy kustosz, Kierownik Działu Etnografii Muzeum Miejskiego w Żywcu. Absolwentka Katedry Etnografii Słowian UJ (1981) oraz Podyplomowego Studium Muzealniczego na Uniwersytecie Warszawskim (1997). Od 1981 r. pracuje w żywieckim Muzeum. Autorka kilkudziesięciu publikacji dotyczących kultury ludowej Żywiecczyzny (m.in. z zakresu obrzędowości dorocznej, sztuki ludowej, budownictwa, pasterstwa, zbójnictwa, strojów ludowych). Juror w konkursach dotyczących głównie twórczości ludowej i zwyczajów dorocznych. Autorka kilkudziesięciu wystaw etnograficznych dokumentujących i promujących kulturę regionu żywieckiego (również za granicą) oraz stałej ekspozycji etnograficznej w Muzeum Miejskim w Żywcu. Konsultuje prace dyplomowe, licencjackie, magisterskie i doktorskie dotyczące zagadnień regionalnych oraz programy radiowe i telewizyjne, w których także uczestniczy. Prowadzi zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży oraz prelekcje i wykłady dla dorosłych. Za ponad trzydziestopięcioletnią pracę w zakresie dokumentowania, ochrony i upowszechniania kultury regionu żywieckiego otrzymała liczne nagrody (w tym Starosty Żywieckiego, Marszałka Województwa Śląskiego, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Krzyż Zasłużony dla kultury polskiej). Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
