Muzyka na morzach. Instrumenty na pokładach statków w świetle badań archeologicznych

Paweł Litwinienko, Aleksandra Łyczywek, Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Muzyka i instrumenty muzyczne towarzyszyły człowiekowi na każdym kroku, także na przemierzających oceany statkach i okrętach. Służyły one nie tylko zapełnianiu wolnego czasu, którego na morzu było tak niewiele, ale spełniały także funkcję narzędzi sygnalizacyjnych i ceremonialnych, porządkujących życie marynarzy oraz ułatwiających im pracę: mowa tu między innymi o dzwonach okrętowych czy gwizdkach bosmańskich; w charakterze niezwykłych instrumentów postrzegać można nawet działa, z których wykonywano saluty. Nieraz zdarzało się, że statek czy okręt w różnych okolicznościach szedł na dno ze wszystkim na pokładzie. Część wraków zachowała się do naszych czasów w zadziwiająco dobrym stanie, i to właśnie na nich – jak angielska „Mary Rose” czy szwedzki „Kronan” – odnaleziono bogate zbiory instrumentów muzycznych takich jak piszczałki, fidele, bębny czy trąbki. Zabytki tego typu znajduje się także na wrakach gorzej zachowanych, jak angielskiego statku „General Carleton” leżącego u ujścia rzeki Piaśnicy, gdzie odnaleziono fragmenty aerofonu. Artefakty te, choć tak nieliczne, pomagają nam lepiej zrozumieć życie codzienne na pokładach statków i okrętów pod kątem muzykalności załogi.

 

Paweł Litwinienko, absolwent archeologii (2015) oraz anglistyki na Uniwersytecie Gdańskim (2016). Archeolog podwodny w Narodowym Muzeum Morskim (od 2016), jego zainteresowania badawcze to historia żeglugi, przemiany w tradycyjnym szkutnictwie i budownictwie okrętowym oraz życie codzienne na statkach i okrętach na przestrzeni dziejów.

Aleksandra Łyczywek, absolwentka archeologii na Uniwersytecie Gdańskim (2015) oraz teorii muzyki na Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku (2017). W kręgu jej zainteresowań znajduje się historia muzyki tradycyjnej ze szczególnym uwzględnieniem badań archeomuzykologicznych i historii rozwoju instrumentarium muzycznego.