Proces digitalizacji fotograficznej instrumentów muzycznych w kontekście zbiorów muzealnych

Waldemar Kielichowski, fotograf, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina – Muzeum Fryderyka Chopina, Instytut Muzyki i Tańca

Celem wystąpienia będzie przedstawienie podstawowych zagadnień, dotyczących wymagań technicznych w procesie digitalizacji instrumentów muzycznych. Poruszane będą problemy dotyczące użycia prawidłowego oświetlenia, jakości zdjęć, postprodukcji, czasu poświęconego na wykonanie zdjęć oraz na ich obróbkę. W sposób znaczący różni się digitalizacja obiektów płaskich (na przykład rękopisów) od zdjęć przestrzennych, począwszy od wymagań sprzętowych, przez warunki studia w którym są wykonywane zdjęcia, a skończywszy na sposobie wykonania postprodukcji. Do zdjęć studyjnych obiektów muzealnych wykorzystywany jest miechowy aparat na ławie optycznej o rzeczywistej rozdzielczości matrycy 198 MP. Daje to wymiar powstałego obrazu ok. 100/70 cm przy rozdzielczości poligraficznej 300 dpi. Niespotykana jakość zdjęcia jest możliwa dzięki nowatorskiemu rozwiązaniu naukowców z firmy Sinar, polegająca na zaprogramowaniu sensora matrycy tak, aby przesuwał się on o 1/2 piksela tworząc obraz ukazujący np. strukturę papieru – aparat „fotografuje” obiekt 16-krotnie. Elementem utrudniającym digitalizację jest niemal całkowity brak głębi ostrości podczas fotografowania – w zależności od odległości fotografowanego obiektu, użytych parametrów takich jak czas i przysłona, użytego obiektywu – waha się ona w zakresie zaledwie od 1 do kilku milimetrów. Kolejnym, bardzo ważnym elementem jest odwzorowanie należytych barw – do tego celu służy specjalistyczne oprogramowanie przeznaczone do aparatu fotograficznego oraz wzorce kolorystyczne i jakościowe. Bardzo często proces wykonania kalibracji kolorystycznych, ustawienia równomiernego naświetlenia, zamocowanie obiektu oraz ustawienie ostrości zajmuje więcej czasu niż samo jego sfotografowanie. Postprodukcja ogranicza się tylko do wykadrowania, wyeksportowania pliku w zadanym formacie oraz nazwania zdjęcia. Digitalizacja instrumentów muzycznych wymaga rozwiązywania wszystkich problemów na bieżąco i w bardzo szybkim tempie. Począwszy od zaaranżowania przenośnego studia, aż do sposobu ustawienia oświetlenia, pozwalającego na fotografowanie bez refleksów świetlnych. Bardzo ważnym elementem zdjęć jest operowanie głębią ostrości – podobnie jak podczas fotografowania obiektów płaskich zależy to od kilku czynników, jednak przy instrumentach powinna być na tyle duża, aby móc „zmieścić” obiekt w jej zakresie lub na tyle mała, aby móc wyeksponować fragment na którym zależy fotografującemu. Technika digitalizacji instrumentów jest zróżnicowana i zależy m.in. od wielkości, rodzaju, a często ich kształtów. Inna będzie dla fortepianu, inna dla skrzypiec czy basów i inna dla niewielkich rozmiarów gwizdków czy piszczałek. Podczas sesji wielokrotnie zmieniane są warunki ekspozycji, ustawienia aparatu, natężenia czy usytuowania źródła światła oraz odległości od fotografowanego obiektu. Postprodukcja powstałych podczas sesji zdjęć zajmuje ok. 70% czasu potrzebnego na digitalizację obiektu – często niedoceniana przez zamawiającego, a będąca bardzo ważnym czynnikiem prawidłowego zdjęcia.

 

Waldemar Kielichowski – etatowy, wieloletni fotograf Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina i Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie. Jego zakres obowiązków obejmuje m.in. fotografię studyjną – w tym digitalizację rękopisów Fryderyka Chopina, korespondencji, nut oraz eksponatów muzealnych – jak również zdjęcia reporterskie i dokumentacyjne. Od 2014 r. wyłączny fotograf projektu www.instrumenty.edu.pl realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca, w ramach którego wykonał dokumentację niemal 700 obiektów: ludowych instrumentów muzycznych, fortepianów i skrzypiec z polskich zbiorów muzealnych. Wynikiem jego prac jest około 3500 zdjęć wysokiej rozdzielczości, które stały się główną częścią bazy. W zakresie fotografii reportażowej, produktowej i reklamowej współpracuje m.in. z: Warszawskim Towarzystwem Muzycznym, Mazowieckim Centrum Kultury i Sztuki, Instytutem Muzyki i Tańca, Biblioteką Polską w Paryżu, Japońskim czasopismem „Ongaku” oraz Państwowym Wydawnictwem Muzycznym w Krakowie. W zakresie fotoedycji współpracował z Muzeum Historii Żydów Polskich – POLIN (przygotowanie do publikacji wielkoformatowej zdjęć historycznych użytych do ekspozycji wystawy głównej – w tym retusz, renowacja oraz fotomontaż). Jego zdjęcia Parku w Żelazowej Woli zostały wykorzystane do aplikacji mobilnej o Domu Urodzenia Fryderyka Chopina – „Chopin – Żelazowa Wola” oraz aplikacji „Śladami Wielkich Kompozytorów – Fryderyk Chopin”. Autor zdjęć wystawy „Fortepiany z przeszłością” prezentowanej w siedzibie Orkiestry Sinfonia Varsovia, Żelazowej Woli, Filharmonii Świętokrzyskiej oraz Kolekcji Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku (2016-2017).