Stan i perspektywy badań nad instrumentarium ludowym w Polsce
Prof. dr hab. Piotr Dahlig, Kierownik Katedry Etnomuzykologii w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego
Ludowe instrumenty muzyczne i narzędzia dźwiękowe można traktować jako prefigurację instrumentarium profesjonalnego, które charakteryzuje się m.in. większą złożonością technologiczną, lub jako „dźwiękotwórczy” świat historycznie odrębny, samodzielny, o wysokim stopniu zintegrowania z otaczającym środowiskiem przyrodniczym i kulturowym. Etnoorganolodzy w Study Group on Folk Musical Instruments w ICTM Unesco, zwłaszcza Erich Emsheimer, Erich Stockmann, Oskár Elschek i Bálint Sárosi, wypracowali w latach sześćdziesiątych XX w. algorytm opisu instrumentów ludowych, bazujący na systemie Sachsa-Hornbostla, lecz wzbogacający charakterystykę instrumentarium o lokalne konteksty kulturowo-muzyczne, z uwzględnieniem całego przekroju źródeł: od wykopalisk archeologicznych, przez ikonografię i źródła pisane do współczesnej tradycji ustnej, ponowień praktyki muzycznej, aktualnych wytwórców, analizy spektralnej, wreszcie kluczowych dziś zasobów muzealnych. Nawiązując do podsumowania pt. „Instrument i dźwięk – profile badawcze w Polsce” opublikowanego wraz z bibliografią przedmiotu w lubelskim kwartalniku „Twórczość Ludowa” (R. XXXI (80) 2016 nr 1-2), przedstawię obecny stan badań nad ludowymi instrumentami muzycznymi w Polsce oraz dające się przewidzieć perspektywy i potrzeby w tej dziedzinie.
Piotr Dahlig, prof. dr hab., prof. Uniwersytetu Warszawskiego i (do końca 2012 r.) prof. Instytutu Sztuki PAN, etnomuzykolog. Pracuje w Instytucie Muzykologii UW, kierownik Zakładu Etnomuzykologii. Na podstawie badań terenowych prowadzonych w Polsce od 1975 r. opublikował: Muzyka ludowa we współczesnym społeczeństwie (Warszawa 1987), Ludowa praktyka muzyczna w komentarzach i opiniach wykonawców w Polsce(Warszawa 1993), Muzyka Adwentu. Tradycja gry na ligawkach mazowiecko-podlaskich (Warszawa 2003). Profil kulturoznawczy ma monografia Tradycje muzyczne a ich przemiany. Między kulturą ludową, popularną i elitarną Polski międzywojennej (Warszawa 1998). Na wywiadach z muzykami z b. Kresów Wschodnich i z Podkarpacia oparte jest studium Cymbaliści w kulturze polskiej (Warszawa 2013). Opublikował ponad 160 artykułów na tematy: ludowych tradycji muzycznych (głównie w Polsce), instrumentów muzycznych, muzyki mniejszości narodowych, tradycji repatriantów i przesiedleńców polskich, historii badań i in. Redagował: Instrumenty muzyczne w polskiej kulturze ludowej (z Ludwikiem Bielawskim i Aleksandrem Kopoczkiem, praca zbiorowa, Warszawa-Łódź 1990); Pathways of Ethnomusicology (zbiór artykułów Anny Czekanowskiej, Warszawa 2000); Polski folklor muzyczny, t. 1 – reedycja podręcznika Jadwigi Sobieskiej z 1982 r.; t. 2: Suplement: Folklor muzyczny w Polsce. Rozwój badań 1980–2005(praca zbiorowa), Warszawa 2006; Traditional Musical Cultures in Central-Eastern Europe. Ecclesiastical and Folk Transmission (praca zbiorowa), Warszawa 2009.
