Violetta – skrzypce, viola, czy altówka? Przyczynek do wyboru instrumentarium w historycznie poinformowanym wykonawstwie muzyki dawnej
Dominika Stopczańska, Instytut Muzykologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
„Violetta” jest terminem używanym w przeszłości dla określenia instrumentów smyczkowych niezwykle często – wyniki wyszukiwania w RISM wskazują na blisko 4000 rekordów. Do dzisiaj jednak żadnemu z badaczy podejmujących to zagadnienie (m.in. Marc Strumper, Chares E. Brewer) nie udało się udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czym mogła być. Warto również zauważyć, że w opracowaniu hasła „Violetta” w New Grove Dictionary of Music and Musicians jego autorzy wprost wskazali, że w różnym czasie i miejscu desygnatem tego terminu mogły być zarówno skrzypce, altówka jak i viola. W wystąpieniu zaprezentowane zostaną różne znaczenia terminu „violetta”, jakie można odnaleźć w literaturze. W drugiej części przedstawione zostaną wnioski płynące z analizy partii violetty ze zbiorów pochodzących z lat 1679-1685 z kościoła św. Anny na Piasku we Wrocławiu. Analiza ta polegała na porównaniu charakteru tych głosów z możliwościami technicznymi różnych instrumentów smyczkowych (z perspektywy zastosowanego ambitus, tonacji, konfiguracji melodii pod kątem interwałowym oraz zastosowanych technik, w szczególności techniki wielodźwiękowej), w celu oceny, czy w tym konkretnym przypadku pod określeniem „violetta” rozumiano skrzypce, altówkę, inny instrument, czy też technikę gry w kontekście doboru instrumentarium w wykonawstwie historycznie zainspirowanym.
Dominika Stopczańska – doktorantka w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także altowiolistka, absolwentka Państwowej Szkoły Muzycznej im. Ludomira Różyckiego w Kielcach. Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół instrumentów smyczkowych w II połowie XVII i na początku XVIII wieku, w szczególności na różnicach funkcji, jaką w ówczesnym społeczeństwie pełniły skrzypce oraz viole w różnych częściach Europy, a także na instrumentach współcześnie słabiej poznanych, ich nazewnictwie, repertuarze oraz wykorzystaniu.
